KAI: Co, zdaniem Ojca, było najważniejsze w krakowskiej konferencji nt. wykorzystywania seksualnego małoletnich w Kościele?

O. Adam Żak: Najważniejsze było to, że pomiędzy uczestnikami a referentami nawiązała się głęboka więź. Referenci odpowiadali de facto na oczekiwania, jakie stawiano sobie organizując konferencję. To sprawiło, że wraz z upływem jej przebiegu wzbudzała ona coraz większe zainteresowanie, zaangażowanie oraz otwartość na argumenty. Dała się zauważyć także ogromna szczerość oraz to, że nie było tematów tabu dotyczących tak spraw teoretycznych, jak i praktycznych rozwiązań dotyczących problemu molestowania seksualnego małoletnich. Przypomnijmy, że na konferencję przybyło ok. 200 osób delegowanych przez biskupów, przełożonych zgromadzeń zakonnych, katolickie organizacje i dzieła wychowawcze. Wszyscy otrzymali kompendium wiedzy potrzebnej dla rozwiązywania tych problemów.
Konferencja zrodziła też nadzieję, że osoby te będą mogły dalej dzielić się zdobytą wiedzą i wspierać przełożonych tak by ofiary molestowań seksualnych mogły być traktowane w sposób coraz lepszy i godny. Myślę, że owoce naszej konferencji obrócą się przede wszystkim dla dobra ofiar.

- Jednym z najważniejszych punktów była liturgia pokutna „za grzechy wykorzystania seksualnego dzieci i młodzieży przez duchownych” w bazylice Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krakowie?

- Choć uczestniczyłem w wielu kościelnych wydarzeniach, a w tym przypadku znałem tekst liturgii, to bardzo ją przeżyłem we wspólnocie i jedności z pasterzami. Prowadzący ją bp Piotr Libera, ordynariusz diecezji płockiej wygłosił poruszająco jasne i ewangeliczne przesłanie. Naprawdę było to dla mnie głębokie doświadczenie duchowe. Bardzo bym chciał, aby – jak to w podsumowaniu wyraził ks. biskup Roman Pindel – taka modlitwa przebłagalna weszła do kanonu modlitwy duchownych.

- Czy takie nabożeństwa odbędą się również w innych diecezjach?

- Uczestnicząc w ostatnim zebraniu plenarnym Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie, nie zapraszałem specjalnie księży biskupów do udziału w tym nabożeństwie, ze względu na krótki termin. Wszystkich, których zaprosiłem do współpracy w różnej formie, odpowiedzieli pozytywnie. Prosiłem natomiast księży biskupów, by się z nami łączyli i wspierali nas duchowo i modlitewnie. Zachęcałem, aby w przyszłości organizowali w swoich diecezjach podobne nabożeństwa. Tym samym chciałbym się odnieść do niektórych komentarzy medialnych, w których pytano, dlaczego był nieobecny któryś z biskupów. Pragnę podkreślić, że nie zapraszałem wszystkich tak na konferencję jak i na nabożeństwo pokutne. Zaprosiłem przewodniczącego KEP, abp. Stanisława Gądeckiego, ale niestety zaproszenie złożyłem niedługo po wyborze jego osoby na to stanowisko i ksiądz arcybiskup ze względu na dawno zaplanowane spotkania nie mógł przybyć. Moim zdaniem, domniemane wyliczanie nieobecności nie jest poważne.

- Czy zdaniem Ojca konferencja wyczerpująco przedstawiła tematykę wykorzystywania seksualnego małoletnich w Kościele?

- Konferencja miała szeroki charakter interdyscyplinarny. Poruszono niezwykle głęboko merytorycznie kwestie dotyczące ofiar i sprawców czynów oraz kontekst instytucjonalny. Konferencja miała duży uniwersalny oddech. Nie skupialiśmy się tylko na naszym podwórku ale rozmawialiśmy w kontekście doświadczeń Kościoła powszechnego. Nasze spotkanie pokazało, że nie zostało ono wymuszone ani przez media ani przez inne czynniki. Było ono kolejnym krokiem odpowiedzi Kościoła, w jego wnętrzu, rozumiejącego coraz lepiej i głębiej straszliwą kwestię molestowania seksualnego małoletnich. Wspomaga nas w tym Stolica Apostolska. Liczę, że nasz Kościół, nie tylko biskupi, duchowieństwo, ale wszyscy wierni będą coraz bardziej świadomi i poczujemy naszą odpowiedzialność za to zło. Będziemy się kierowali wolą otwartości i przejrzystości w rozwiązywaniu kwestii molestowania małoletnich zgodnie z duchem Ewangelii i dla dobra człowieka. Nie koncentrowaliśmy się na sobie, nie było cierpiętnictwa czy ubolewania na media czy na kogokolwiek. Była wola rozumienia, pogłębienia oraz poszukiwania odpowiedzi na trudne pytania. Uczestnicy weszli w klimat współmyślenia i współdziałania a to oznacza, że od naszej konferencji rozwinie się szeroka sieć współpracy.

- Jakich konkretów należy się spodziewać?

- Myślę, że przerodzi się w konkret idea punktów kontaktowych, co podkreślił biskup bielsko-żywiecki Roman Pindel. Nie chodzi tylko o miejsca gdzie mogą zgłaszać się osoby pokrzywdzone ale też tworzenie sieci kontaktów ludzi zainteresowanych i zdolnych do współtworzenia prewencji oraz bezpiecznych środowisk. Wspomagali kościelnych przełożonych do właściwych i odpowiednich reakcji na przypadki molestowania. Oczywiście tworzenie punktów dla ofiar profesjonalnego wymaga przygotowania i nad tym teraz będę pracował. Kolejnym tematem są konkretne programy prewencyjne i szkoleniowe. Na zakończenie chciałbym powiedzieć, żeby nasi pasterze nie bali się tych problemów, gdyż ich odwaga oraz otwartość pomagają także wzrastać wspólnocie.

- Kiedy możemy spodziewać się kolejnych inicjatyw podobnych do krakowskiej konferencji?

- Już 28 czerwca odbędzie się podobne jednodniowe sympozjum w Gdańsku. Weźmie w nim udział m.in. Hanna Suchocka. Spotkanie swym patronatem objął abp Leszek Sławoj Głódź, metropolita gdański, a organizatorem jest Szkoła Ewangelizacji razem ze Stowarzyszeniem Psychologów Chrześcijańskich.
Rozmawiał Krzysztof Tomasik