Wyrok TK winien kończyć spór

Trybunał Konstytucyjny w wyroku o sygnaturze U 11/24 uznał, że przepis rozporządzenia ministra edukacji (już nie narodowej), który wyłączał ocenę z religii z obliczania średniej ocen, jest niezgodny z Konstytucją RP, Konkordatem i ustawą o systemie oświaty. Oznacza to, że przepis ten nie powinien być stosowany, a dyrektorzy szkół mają obowiązek powrócić do poprzednich zasad – czyli uwzględniać religię i etykę przy ustalaniu średnich ocen.

Warto zaznaczyć, że wyrok TK wywołuje skutki pomimo odmowy opublikowania go przez władzę wykonawczą. Sąd Konstytucyjny wskazał, iż „brak niezwłocznej publikacji wyroku we właściwych organach urzędowych jest działaniem sprzecznym z prawem, które może skutkować odpowiedzialnością prawną – w tym także karną – osób, na których ciąży prawny obowiązek ogłaszania judykatów Trybunału”. W sytuacji ewidentnej niezgodności przepisu rozporządzenia z aktem wyższego rzędu – ustawą lub konstytucją – organy administracji publicznej, do których zaliczani są również dyrektorzy szkół, tak publicznych jak i niepublicznych, powinni pominąć wadliwy przepis rozporządzenia.

Ryzyko odpowiedzialności i obciążenia szkoły

Jak wskazuje opinia prawna przygotowana przez Instytut Ordo Iuris, szkoły, które zignorują wyrok TK, narażają się nie tylko na konieczność korekty dokumentacji, ale także na odpowiedzialność odszkodowawczą. Uczeń, któremu nie uwzględniono oceny z religii, może nie uzyskać świadectwa z wyróżnieniem lub nie dostać się do wymarzonej szkoły średniej. To z kolei może skutkować roszczeniami wobec szkoły, dyrektora lub organu prowadzącego. Nieuwzględnianie oceny z religii przy obliczaniu średniej prowadzić może zatem do dyskryminacji uczniów poświęcających swój czas i wykazujących dodatkowe zaangażowanie na przyswojenie podstawy programowej katechezy. Tymczasem Konstytucja RP w art. 32 ust. 2 stanowi, iż nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Zaniżenie średniej ocen ucznia w wyniku nieuwzględnienia oceny z religii, jeżeli spowoduje to otrzymanie świadectwa ukończenia szkoły podstawowej bez wyróżnienia (do którego wymagane jest uzyskanie średniej ocen na poziomie 4,75), może nadto przesądzić o niedostaniu się przez ucznia do wybranej szkoły ponadpodstawowej. Uczeń taki może zatem ponieść dodatkowe negatywne konsekwencje zastosowania niekonstytucyjnej normy prawnej.

Co mogą zrobić rodzice?

W sytuacji, gdy szkoła nie uwzględnia oceny z religii lub etyki przy obliczaniu średniej, rodzic może wystąpić z wnioskiem o sprostowanie świadectwa. Ma do tego pełne prawo, a szkoła zobowiązana jest do rozpatrzenia sprawy. Co istotne, dyrektor szkoły, który zastosuje się do wyroku Trybunału, działa zgodnie z prawem i nie ponosi odpowiedzialności w przypadku ewentualnych zastrzeżeń innych instytucji (np. kuratorium).

Po ogłoszeniu listy kandydatów przyjętych i kandydatów nieprzyjętych do danej szkoły rodzice kandydata lub kandydat pełnoletni może wystąpić do komisji rekrutacyjnej z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia odmowy przyjęcia kandydata (art. 158 ust. 6 Prawa oświatowego).

W terminie kolejnych 3 dni powinno zostać sporządzone uzasadnienie zawierające przyczyny odmowy przyjęcia, w tym najniższą liczbę punktów, która uprawniała do przyjęcia, oraz liczbę punktów, którą kandydat uzyskał w postępowaniu rekrutacyjnym (art. 158 ust. 7 Prawa oświatowego).

Następnie w terminie 3 dni rodzic kandydata lub kandydat pełnoletni może wnieść do dyrektora odwołanie od rozstrzygnięcia komisji rekrutacyjnej rekrutacyjnym (art. 158 ust. 8 Prawa oświatowego). W tym odwołaniu należy przedstawić zarzut sprowadzający się do tego, że kandydat powinien otrzymać świadectwo z wyróżnieniem i uzyskać 7 punktów w rekrutacji, co by go premiowało, bo przekroczyłby wówczas próg punktowy, uprawniający do przyjęcia do danej szkoły.

Po 3 dniach dyrektor szkoły powinien odwołanie rozpatrzyć (art. 158 ust. 9 Prawa oświatowego).

Jeśli odwołanie zostanie rozpatrzone negatywnie, przysługuje w terminie 30 dni skarga do sądu administracyjnego (art. 158 ust. 9 Prawa oświatowego). W pierwszej instancji skargę taką rozpatruje właściwy miejscowo Wojewódzki Sąd Administracyjny, a w drugiej, po ewentualnym złożeniu skargi kasacyjnej – Naczelny Sąd Administracyjny.

Zainicjuj działanie – zadbaj o prawa Twojego dziecka

Wszyscy rodzice/ prawni opiekunowie, których dzieci uczęszczały na religię lub etykę i nie mieli tej oceny uwzględnionej w średniej, mogą złożyć formalne pismo z żądaniem korekty świadectwa. Gotowe wzory wniosków oraz szczegółowe informacje prawne dostępne są m.in. na stronie Instytutu Ordo Iuris: ordoiuris.pl.

PLIKI DO POBRANIA: