W podtytule Kongresu organizatorzy zawarli słowa: „Europa ojców założycieli a teraźniejszość kontynentu. Kard. Bolesław Kominek – nieznany ojciec Europy”. To właśnie wokół osoby pierwszego powojennego Wrocławskiego Metropolity i zainicjowanego przez niego Orędzie biskupów polskich do niemieckich poświęcone były dyskusje prowadzone podczas czterech sesji panelowych oraz w rozmowach kuluarowych. Szczegółowo wyjaśniano okoliczności powstania Listu, nastroje społeczne wówczas panujące, a także reakcje zarówno po stronie nadawców jak i adresatów.

Swoje przesłanie do uczestników Kongresu skierował Prezydent RP Andrzej Duda. Słowa Prezydenta na otwarcie wydarzenia odczytał Minister Andrzej Dera. Gest wyciągniętej ręki zapoczątkował historyczny proces. Zainicjowanie zbliżenia między naszymi narodami stało się fundamentem, na którym wyrosła zjednoczona Europa – napisał w liście prezydent. Znaczenie orędzia już we wprowadzeniu do konferencji podkreślili również gospodarze – współorganizatorzy Kongresu: abp Józef Kupny, ks. prof. Włodzimierz Wołyniec oraz Prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz.

Wykład inaugurujący Kongres wygłosił bp gliwicki Jan Kopiec. Wychodząc od powtarzanej przez kard. Kominka tezy, że ludzie Kościoła powinni pamiętać o osiągnięciach swoich poprzedników, a jednocześnie wpatrywać się w przyszłość, podkreślił, że chociaż minęło 40 lat od odejścia hierarchy do domu Ojca, wiele z jego myśli dziś może wyznaczać kierunek działań dla Kościoła w XXI w. - Kardynał Kominek, pamiętając o korzeniach, z których wyrastał, misję Kościoła widział w tworzeniu takich warunków, by człowiek mógł się rozwijać w swoim człowieczeństwie - mówił biskup gliwicki, ukazując uwarunkowania historyczne i społeczne, w jakich dorastał przyszły metropolita wrocławski. - Doświadczenia z własnej parafii, miejscowości i najbliższego sąsiedztwa - kard. Kominek był bardzo czuły na tym punkcie, co można zrobić byśmy modląc się do tego samego Boga mogli żyć razem nie tylko obok siebie - zaznaczył bp Kopiec.

W dalszej części wykładu prelegent, omawiając lata posługi kard. Kominka we Wrocławiu, przywoływał fakty i gesty, które wskazywały na to, że myśl zawarta w liście do biskupów niemieckich dojrzewała w nim dłuższy czas. Były to spotkania i wizyty z przedstawicielami rożnych delegacji niemieckich. - Jako kleryk słuchałem kard. Kominka i do dziś pamiętam jak mówił o zadaniach Kościoła posoborowego. Ktoś zadał mu pytanie o orędzie, a kardynał odpowiedział: jeśli zastanowimy się co jako chrześcijanie możemy zrobić, to uświadomimy sobie, że życie w ciągłej izolacji i poszukiwaniu tego, co dzieli dalej nie ma sensu - wspominał bp Kopiec, dopowiadając: - Kominek podkreślił: "Tak dalej żyć nie możemy" i tłumacząc, że te słowa trzeba dziś przywoływać jako program działania współczesnych chrześcijan.

Pierwszego dnia kongresu jego uczestnicy obejrzeli również film "Kapłan pojednania. Kardynał Bolesław Kominek 1903-1974", przygotowany przez Ośrodek Pamięć i Przyszłość. Wysłuchali także koncertu zespołu Wratislavia Ensemble.

Tematyka obrad zorganizowanych drugiego dnia Kongresu w auli Papieskiego Wydziału Teologicznego podzielona została na cztery zagadnienia, wokół których skupiły się poszczególne sesje panelowe. Podczas pierwszej z nich, zatytułowanej „Wizja ojców założycieli Europy”, uczestnicy mieli okazję wysłuchać kard. Joachima Meisnera, abp. Alfonsa Nossola oraz Piotra Nowinę-Konopkę. - Nie ma pojednania bez przebaczenia – przypominał abp prof. Nossol. W tej części o kard. Bolesławie Kominku sporo opowiadał także ks. prof. Jan Krucina – sekretarz autora Orędzia.

„Obecność chrześcijaństwa w Europie” – nad takim tematem pochylali się paneliści podczas drugiej sesji. Za stołem prezydialnym auli PWT zasiedli: abp Celestino Migliore, poseł Kazimierz M. Ujazdowski oraz o. Maciej Zięba OP. Prelegenci pochylili się zarówno nad historią chrześcijaństwa na starym kontynencie jak i ukazywali jego teraźniejszość i przyszłość. Kilkakrotnie jako zadanie dla chrześcijan wskazano tworzenie i dynamizowanie małych grup, wspólnot, działalność na gruncie nowej ewangelizacji.

Popołudniową sesję drugiego dnia Kongresu poświęcono tematowi „Świadkowie tęsknot za wspólną Europą”. Różnorodność doświadczeń prelegentów pozwoliła na szerokie ujęcie zagadnienia. Spojrzenie wschodnie zaprezentowali abp Petro Malczuk z Ukrainy oraz Aleksander Milinkiewicz z Białorusi, doświadczeniem polsko-niemieckich relacji podzielił się prof. Klaus Ziemer, a z perspektywy Wrocławia sytuację przedstawił Jan A. Dąbrowski. Biskup Kijowsko-Żytomierski – abp Malczuk – nie tylko przybliżył aktualne nastroje ukraińskie w kontekście wspólnoty europejskiej, ale również dobitnie nazwał Orędzie sprzed 50 lat. - List był osobistym aktem umywania nóg braciom – zauważył hierarcha.

Drugi dzień Europejskiego Kongresu Pojednania zakończyła się Mszą świętą w wrocławskiej archikatedrze. Liturgii, sprawowanej w piątkowy wieczór przewodniczył arcybiskup Kolonii kard. Joachim Meisner. Homilię wygłosił Prymas Polski, abp Wojciech Polak.

- Ten list okazał się gestem profetycznym. Nie mogło zabraknąć tego pokornego wyciągniecie dłoni, i tych pamiętnych, powtarzanych i odmienianych później na tysiąc sposobów słów: udzielamy wybaczenia i prosimy o nie – podkreślił abp Polak.

Prymas Polski wskazał także na fakt, iż Orędzie wystosowano u progu obchodów millennium Chrztu Polski oraz przytoczył wciąż aktualne słowa swojego wielkiego poprzednika, Prymasa Tysiąclecia, kard. Stefana Wyszyńskiego: "światu dziś trzeba przebaczenia i ludzi umiejących przebaczać".

We wrocławskiej katedrze mocno wybrzmiała wyjątkowa analogia: "biskupi polscy kierując Orędzie do biskupów niemieckich przygotowywali się do obchodów 1000-lecia chrztu Polski; uczestnicy Kongresu i wszystkich innych wydarzeń odbywających się w całej Polsce, wspominając kard. Bolesława Kominka i przesłanie o pojednaniu, przygotowują się do jubileuszu 1050-lecia chrztu Polski".

- Istotę tej analogii zaznaczył w homilii abp Polak: wspominając orędzie polskich biskupów do biskupów niemieckich dziękujemy za wytyczenie tej szczególnej drogi ku wzajemnemu przebaczeniu i pojednaniu. Jesteśmy też świadomi nie tylko tej historycznej chwili i siły, z jaką wpłynęła ona na rozwój naszych wzajemnych relacji ale i przykładu, który jest jakże ważny dziś, u progu czekającego nas świętowania 1050. rocznicy chrztu Polski - wskazał abp Polak.

Z ust Prymasa padły także ważne słowa, wypowiadane również podczas trwających sesji naukowych – słowa wdzięczności za Orędzie i zauważenia nauki płynącej z niego także dla współczesnej Europy: przed 50 laty polscy biskupi dali wymowny przykład. Niełatwe i trawiące wciąż jeszcze relacje Polaków i Niemców odważyli się zanurzyć w mocy Chrystusowej Ewangelii (…). Niech ten przykład, za który dzisiaj we Wrocławiu wspólnie pokornie Bogu i ludziom dziękujemy, mówi do nas i zachęca nas na progu naszych milenijnych uroczystości do kształtowania w sobie postawy miłosierdzia, przebaczenia i pojednania.

W sobotę odbyła się IV , ostatnia z kongresowych sesji. Nosiła tytuł „Europa w poszukiwaniu tożsamości”. Gośćmi tej części byli: bp Gerhard Ulrich, senator Jarosław Obremski, prof. Andrzej Wiszniewski oraz o. dr hab. Kazimierz Papciak. Zwierzchnik Zjednoczonego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego Niemiec, bp Ulrich, szczególny nacisk położył na pokój i szacunek we wzajemnych relacjach: "Jedność trzeba budować na pokoju. Siła prawdy powinna być źródłem pokoju, a nie przemocy. Musimy pamiętać, że szacunek jest czymś wzajemnym, a nie drogą jednokierunkową".

Swoją szczególną rolę podczas Kongresu mieli moderatorzy dyskusji: ks. prof., Józef Pater, bp prof. Andrzej Siemieniewski, Radosław Poraj-Różecki oraz poseł Jan Olbrycht. Nie tylko animowali dyskusję, ale również wysuwali własne wnioski, dzieląc się ogromnych doświadczeniem historycznym, duchowym i politycznym. O podsumowanie Kongresu poproszono prof. Bogusława Fiedora. Ekonomista, członek Rady Społecznej przy Metropolicie Wrocławskim, swój pokongresowy wniosek sformułował następująco: "Potrzeba nowej ewangelizacji, ale nie jako celu samego w sobie, ale jako drogi do odbudowywania fundamentu aksjologicznego współczesnej Europy".

Kongresowe obrady zakończył metropolita wrocławski wspólną modlitwą Ojcze nasz. Inicjując ją abp Józef Kupny wyraził swoją wdzięczność dla uczestników Kongresu, zaproszonych gości oraz organizatorów i podkreślił, że było to bardzo ważne wydarzenie naukowe i duchowe.

Europejski Kongres Pojednania zorganizowany został z okazji 50. rocznicy podpisania listów biskupów polskich do niemieckich. Wrocławskie obchody jubileuszowe przygotował Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu przy współpracy Archidiecezji Wrocławskiej, Urzędu Miasta Wrocławia i Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”.