Reklama

Polska

Sługa Boży Stefan Wyszyński - Wielki Prymas i zwierzchnik Kościoła Greckokatolickiego w Polsce w latach 1948-1981

Prymas w Komańczy

Archiwum Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek

Prymas w Komańczy

Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński, jako delegat i ordynariusz dla grekokatolików w Polsce w latach 1948–81, był niezłomnym adwokatem zdelegalizowanej wspólnoty wobec nieprzejednanych władz komunistycznych. Bronił praw wiernych przywiązanych do swojej bizantyjsko-ukraińskiej tradycji i duchowości, którzy odważnie i uparcie trwali przy swoim obrządku.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Całą swoją pasterską posługę skupił na działaniach mających na celu przeprowadzenie tej wspólnoty przez niesprzyjający i bardzo trudny okres w dziejach Kościoła. Z perspektywy czasu należy przyznać, iż zrobił to po mistrzowsku" - napisał ks. mitrat Stefan Batruch, proboszcz parafii greckokatolickiej w Lublinie i prezes Fundacji Kultury Duchowej Pogranicza. 12 września w Warszawie odbędzie się beatyfikacja Prymasa Stefana Wyszyńskiego i matki Elżbiety Róży Czackiej.

Publikujemy artykuł ks. mitrata pt. "Sługa Boży Stefan Wyszyński – Wielki Prymas i zwierzchnik Kościoła Greckokatolickiego w Polsce w latach 1948-1981".

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Druga wojna światowa spowodowała zmianę granic państwowych w Europie Środkowo-Wschodniej, a tym samym doprowadziła do nowego podziału administracyjnego struktur kościelnych we wschodniej i zachodniej części Polski. Na terytorium Związku Radzieckiego znalazła się większa część greckokatolickiej eparchii przemyskiej, którą przecięła na dwie części nowa polsko-radziecka granica. Zorganizowany przez służby specjalne z rozkazu Józefa Stalina, niezgodny z kościelnym prawem kanonicznym, pseudo-synod w marcu 1946 roku [we Lwowie], doprowadził do likwidacji struktur Kościoła greckokatolickiego w Ukraińskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Takie autorytarne stanowisko dało wyraźny sygnał dla władz komunistycznych w innych krajach do podejmowania podobnych działań. W analogiczny sposób doszło do represji wobec grekokatolików w powojennej Polsce. Zaraz po zakończeniu wojny komuniści zamknęli seminarium duchowne w Przemyślu, a w czerwcu 1946 roku zaaresztowali biskupów Jozafata Kocyłowskiego i Grzegorza Łakotę, których najpierw bezpodstawnie uwięzili a potem wywieźli do ZSRR.

W wyniku przymusowych deportacji w latach 1944-1947, których zwieńczeniem była Akcja „Wisła”, parafie i cerkwie w Polsce południowo-wschodniej opustoszały a dekretami z 5 IX 1947 roku i 27 VII 1949 roku o przejściu na własność państwa mienia pozostałego po osobach przesiedlonych do ZSRR lub na tereny północno-zachodnie, pozbawiono grekokatolików wszelkiej własności oraz rozproszono po całym kraju. Kolejnym krokiem ze strony władz komunistycznych była nagonka propagandowa na duchowieństwo, zarzucająca mu działalność antypaństwową. Ponad stu kapłanów greckokatolickich, którzy nie wyjechali do Związku Radzieckiego, znalazło się pod pilną obserwacją organów bezpieczeństwa.

Reklama

W tej krytycznej sytuacji, wobec wakatu na przemyskiej stolicy biskupiej oraz niemożności zapewnienia wiernym opieki duszpasterskiej, w grudniu 1946 roku Stolica Apostolska udzieliła specjalnych uprawnień prymasowi Polski kard. Augustowi Hlondowi, mianując go Delegatem Stolicy Apostolskiej dla Kościołów Wschodnich w Polsce. Po [jego] śmierci w 1948 roku uprawnienia te zostały przekazane następcy, abp Stefanowi Wyszyńskiemu, który dodatkowo uzyskał z Kongregacji Kościołów Wschodnich poufne instrukcje dotyczące kompetencji i możliwości zarządzania Kościołem greckokatolickim w nowych realiach politycznych. Pełnomocnictwo nadane przez Piusa XII obejmowało opiekę duchową nad wiernymi i troskę o majątek, zapewnienie posług duszpasterskich w rodzimej tradycji, ustalanie relacji między państwem a duchowieństwem i wiernymi oraz obronę autonomii i tożsamości religijnej. W praktyce oznaczało to pełne podporządkowanie rozdrobnionej i poddanej represjom wspólnoty pod jurysdykcję prymasowską.

Dla usprawnienia swoich działań po całkowicie zniszczonych strukturach eparchii przemyskiej prymas Wyszyński wyznaczył dwóch referentów ds. wspólnoty greckokatolickiej. Zostali nimi księża Bazyli Hrynyk i Mikołaj Deńko, którzy wraz z nominacją otrzymali zgodę na pracę w rycie łacińskim, z równoczesną możliwością nieoficjalnego odprawiania nabożeństw w obrządku bizantyjskim. Władze komunistyczne, po przeprowadzeniu działań likwidacyjnych, metodą faktów dokonanych, były przekonane, iż wspólnota wiernych przestała istnieć i problem Kościoła greckokatolickiego został rozwiązany ostatecznie. Jednak nie wydano stosownego aktu prawnego, który by sankcjonował delegalizację. Stolica Apostolska nie uznawała bezprawnych działań władz komunistycznych, o czym dobitnie świadczą dane umieszczane w watykańskim roczniku statystycznym „Annuario Pontificio”, mówiące o nieprzerwanej działalności Kościoła grekokatolickiego w Polsce.

Rzeczywistość okazała się bardziej złożona niż to przewidywały scenariusze przygotowywane przez komunistycznych aparatczyków. Za przykład braku zgody wobec działań władz może posłużyć działalność duszpasterska księdza Mirosława Ripeckiego w Chrzanowie koło Ełku, który bezpośrednio po przesiedleniu urządził kaplicę w przydzielonym mu budynku mieszkalnym, tworząc w ten sposób pierwszą nielegalnie działającą placówką greckokatolicką na Mazurach. Odprawianie nabożeństw wbrew obowiązującym zakazom stawało się coraz częstszą praktyką i odgrywało ważną rolę wśród rozproszonych wiernych, pełniąc istotną funkcję integracyjną.

Podziel się:

Oceń:

2021-08-16 16:23

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Eparchie kościoła greckokatolickiego w Polsce tak, jak na Ukrainie, zmienią kalendarz świąt

Karol Porwich/Niedziela

Eparchie kościoła greckokatolickiego w Polsce: przemysko-warszawska, wrocławsko-koszalińska i olsztyńsko-gdańska, podobnie jak cerkiew grekokatolicka na Ukrainie rezygnują z używania kalendarza juliańskiego. Poinformowano, że zmiany wejdą w życie od 1 września 2023 tj. od rozpoczęcia nowego roku liturgicznego w obrządku tego kościoła.

Więcej ...

Maryja patrząca na mnie - wizerunek Matki Bożej Kodeńskiej

Cudowny obraz Matki Bożej Kodeńskiej

Archiwum SKOK

Cudowny obraz Matki Bożej Kodeńskiej

Więcej ...

Młodzież poznaje Pana Boga na żaglach

2025-07-02 23:27
Ksiądz Szymon wraz z młodzieżą

mat. pras

Ksiądz Szymon wraz z młodzieżą

W czasie wakacji duszpasterze przygotowują dla młodzieży różne formy spędzenia tego czasu z Panem Bogiem. Ksiądz Szymon Kocemba z parafii Opatrzności Bożej we Wrocławiu - Nowym Dworze wraz z parafialnym oddziałem KSM-u wyruszył na Mazury na Rekolekcje pod Żaglami .

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Zmiany kapłanów 2025 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2025 r.

Rodzice mogą iść do sądu. Jak szkolne świadectwo bez...

Wiadomości

Rodzice mogą iść do sądu. Jak szkolne świadectwo bez...

Ważne jest, abyśmy byli w łasce uświęcającej

Wiara

Ważne jest, abyśmy byli w łasce uświęcającej

Czechy: biskup częściowo znosi obowiązek uczestnictwa w...

Kościół

Czechy: biskup częściowo znosi obowiązek uczestnictwa w...

27 czerwca nie obowiązuje wstrzemięźliwość od...

Kościół

27 czerwca nie obowiązuje wstrzemięźliwość od...

Nowenna do Przenajdroższej Krwi Chrystusa

Wiara

Nowenna do Przenajdroższej Krwi Chrystusa

Zmiany personalne 2025

Kościół

Zmiany personalne 2025

#LudzkieSerceBoga: Poznaj Serce Jezusa, tak bliskie...

Kościół

#LudzkieSerceBoga: Poznaj Serce Jezusa, tak bliskie...

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką

Wiara

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką